nie ma konieczności przeprowadzania badania ginekologicznego przed rozpoczęciem jej stosowania,
nie ma konieczności robienia przerw co kilka lat w stosowaniu tabletek,
po zaprzestaniu stosowania tych metod płodność szybko powraca.
Najbardziej skuteczne metody antykoncepcji dają poniżej 1. ciąży na 100 kobiet stosujących tę metodę w ciągu roku, np. wkładki wewnątrzmaciczne.
Najmniej skuteczne metody antykoncepcji to takie, które zawodzą mniej więcej co trzecią kobietę (około 30 ciąż na 100 kobiet stosujących tę metodę w ciągu roku), np. stosunek przerywany, środki plemnikobójcze.
Jedna z najczęściej stosowanych metod antykoncepcji – prezerwatywy – ma wysokie wskaźniki niepowodzenia z winy użytkownika. Przy typowym użyciu 18 kobiet na 100 zachodzi w ciążę w ciągu roku.
Odczulanie daje szansę na ustąpienie objawów i zaprzestanie brania leków. Dodatkowym argumentem za odczulaniem pacjentów z katarem siennym jest zapobieganie wystąpieniu astmy. Ważne, żeby leczenie nie było gorsze niż choroba. Mimo, że nie ma udowodnionej szkodliwości odczulania, to powoduje ono pewne uciążliwości a w niektórych sytuacjach (patrz tekst powyżej) może być niebezpieczne.
Ostateczną decyzję podejmuje lekarz wraz z pacjentem po uwzględnieniu takich czynników jak: wiek pacjenta, czas trwania choroby, rodzaj objawów, inne przewlekłe choroby towarzyszące (np. nadciśnienie, choroba wieńcowa, nerwica serca), przyjmowane leki, dotychczasowy przebieg alergii, czynnik wywołujący objawy, reakcja na leki itd.
Czy muszę się odczulać, jeśli nie mam objawów gdy biorę leki?
Odczulanie jest metodą leczenia przyczynowego: daje możliwość (nie gwarancję) ustąpienia objawów i zaprzestania brania leków. Dodatkowym argumentem za odczulaniem pacjentów z katarem siennym jest zapobieganie wystąpieniu astmy.
Przyjmowanie leków dla złagodzenia lub ustąpienia objawów jest metodą objawową, a w dobie nowoczesnych i bezpiecznych leków często wystarczającą. Lekarz razem z pacjentem ustala wskazania, ale pacjent podejmuje decyzję.
Jestem uczulony na mleko (jajko, jabłka). Czy mogę się odczulić?
Na pokarmy nie stosuje się odczulania w opisanej formie. Zwykle zastępuje się pokarm, który jest niezbędny w żywieniu, innymi pokarmami.
Jak długo trwa odczulanie?
Odczulanie trwa od 3 do 5 lat. Zwykle zastrzyki są podawane przez pierwsze 2-3 miesiące co 1-2 tygodnie, a potem co 4-5 tygodni.
Na czym polega odczulanie?
Odczulanie polega na podawaniu wzrastających dawek alergenu aż do dawki maksymalnej, później podawanej jako podtrzymująca dla wywołania w organizmie stanu tolerancji dla tych alergenów. Przypomina to łykanie wzrastających dawek trucizn, by tolerować dawki dla innych śmiertelne.
Jaka jest skuteczność odczulania?
Odczulanie może spowodować trwałe złagodzenie objawów lub ich całkowite ustąpienie. Dzieje się tak u ponad 80% pacjentów uczulonych na pyłki drzew, traw, chwastów. Skuteczność odczulania na roztocza (kurz) jest oceniana na około 50%. Odczulanie na zwierzęta jest mniej skuteczne (poniżej 50%), ale mimo to często jest prowadzone, ponieważ trudno pacjentom zdecydować się na usunięcie z mieszkania członka rodziny.
Skuteczność i bezpieczeństwo odczulania jest w dużym stopniu zależne od tego, kogo kwalifikuje się do odczulania. Ważne są takie czynniki jak: wiek pacjenta, czas trwania choroby, rodzaj objawów, inne przewlekłe choroby towarzyszące (np. nadciśnienie, choroba wieńcowa, nerwica serca) i w związku z tym przyjmowane leki, dotychczasowy przebieg alergii, czynnik, który wywołuje objawy, reakcje na leki itp.
Jakie jest bezpieczeństwo odczulania?
W zastrzykach podajemy coś co nam zwykle szkodzi, w dodatku w miejsce, które normalnie nie ma kontaktu z alergenem (pod skórę). Dlatego:
czasami pojawia się niewielka reakcja miejscowa (zaczerwienienie, obrzęk, świąd skóry)
obrzęk bywa dość duży i mogą mu towarzyszyć objawy chorobowe (nieżyt nosa, swędzenie oczu czy astma); nie jest to jednak powodem do przerwania leczenia, konieczna jest wtedy jedynie jego modyfikacja
leczenie przerywa się, gdy pojawią się poważne reakcje, nawet zagrażające życiu. Takie reakcje zdarzają się bardzo rzadko, bezpośrednio po zastrzyku (zwykle do 20-30 minut). Dlatego odczulanie prowadzone jest w poradniach specjalistycznych przygotowanych na wyżej wymienione zdarzenia, a po zastrzyku trzeba pozostać w gabinecie lekarskim pod obserwacją przez co najmniej 30 minut
Kiedy odczulanie może być niebezpieczne?
Leczenie przerywa się, gdy pojawią się poważne reakcje. Najcięższa z nich to tak zwany wstrząs anafilaktyczny z utratą przytomności włącznie. Typowe objawy to:
uczucie piekącego bólu, gorąca pod językiem i świąd języka
pieczenie w jamie ustnej
świąd i pieczenie stóp i dłoni
świszczący oddech, skrócenie oddechu
duszność
obrzęki
uogólniona wysypka
Każda niepokojąca zmiana samopoczucia wymaga natychmiastowego zgłoszenia lekarzowi lub pielęgniarce!
Czy mogę się szczepić podczas odczulania, na inne choroby?
Tak, zwykle postępuje się wg zaleceń producenta szczepionek: tydzień po zastrzyku odczulającym przyjmuje się szczepienie. 2 tygodnie po szczepieniu można kontynuować odczulanie. Przy odczulaniu całorocznym, podtrzymującym, gdzie dawki są co 4-5 tygodni, nie zaburza to cyklu odczulania, ani szczepień.
Czy można się odczulać podczas przeziębienia?
Zastrzyki podawane są przy dobrym samopoczuciu pacjenta. W razie gorączki odracza się dawkę do ustąpienia choroby. Inne objawy: duszność, kaszel czy osłabienie należy zgłosić lekarzowi przed szczepieniem.
Od czego zależy wybór: odczulanie doustne czy w zastrzykach?
Historycznie odczulanie w zastrzykach podskórnych ma znacznie dłuższą, ponad 50-letnią tradycję. Najwięcej badań, obserwacji i doświadczeń dotyczy tego typu odczulania.
Odczulanie doustne z udokumentowaną skutecznością potwierdzoną w badaniach to niewiele ponad 10 lat. Stąd dużo więcej pytań związanych z tą formą odczulania. Dodatkowo pacjent sam prowadzi odczulanie, więc nie jest w zasięgu działania lekarza w razie pojawienia się niepokojących objawów. Dlatego to lekarz decyduje o możliwości zastosowania tej formy leczenia.
Czy można mieć dziecko w trakcie odczulania? Czy przerwać odczulanie po zajściu w ciążę?
Odczulanie rozpoczęte przed zajściem w ciążę może być kontynuowane dawką podtrzymującą. Uważa się, że dobrze tolerowana szczepionka nie ma wpływu na ciążę.
Nie należy rozpoczynać odczulania u kobiet w ciąży. Zwiększane początkowo dawki mogą wywołać reakcje niepożądane, co wymagałoby podania leków, które są z zasady przeciwwskazane w ciąży.
Czy odczulanie utrudnia pracę? Czy można prowadzić samochód? Czy można pić alkohol?
U większości pacjentów odczulanie nie wpływa na normalny tryb życia. Jednak u części pacjentów występuje uczucie zmęczenia, a nawet osłabienia. Dlatego nie zaleca się w ciągu 12 godzin intensywnych wysiłków fizycznych, alkoholu, sauny, gorących kąpieli. Lepiej unikać dłuższej jazdy samochodem bezpośrednio po odczulaniu.
Jaki jest koszt odczulania?
Orientacyjny koszt 1 opakowania samej szczepionki kupowanej w aptece to 100-180 zł (w zależności od schematu i wielkości opakowań). Koszt roczny przy 50% refundacji wynosi około 400PLN. Odczulanie na zwierzęta nie jest refundowane, więc koszt jest dwukrotnie wyższy.
Dodatkowy koszt to zastrzyk odczulający. Jego koszt zależy od rodzaju ubezpieczenia i tzw. kosztów transakcyjnych. W Warszawie prywatnie cena wynosi przeciętnie od 40 do 60 PLN za zastrzyk. W NFZ odczulanie jest bezpłatne.
Spóźniłem się o miesiąc na kolejną dawkę. Czy muszę zaczynać od nowa?
Nie, zazwyczaj w takiej sytuacji podaje się mniejszą dawkę i stopniowo ją zwiększa. O dalszym postępowaniu decyduje lekarz prowadzący w oparciu o zalecenia producenta szczepionki (ulotka leku).
Odczulanie to terapia trwająca od 3 do 5 lat. Jeśli testy potwierdziły, że możesz być odczulany, poświęć 10 minut na to, by upewnić się, czy odczulanie na pewno jest Ci potrzebne.
Immunoterapia swoista, czyli odczulanie, jest jedną z metod leczenia alergii, pod postacią alergicznego nieżytu nosa lub tzw. kataru siennego, alergicznego zapalenia spojówek lub astmy.
Odczulanie polega na podawaniu najczęściej w zastrzykach (ale też doustnie) tego na co uczulony jest pacjent: koncentratu pyłków roślin, drzew lub traw, roztoczy lub sierści zwierząt, czasem również pleśni.
Odczulanie polega na podawaniu wzrastających dawek alergenu aż do dawki maksymalnej, później podawanej jako podtrzymująca dla wywołania w organizmie stanu tolerancji dla tych alergenów.
Przypomina to stosowane w przeszłości przez niektórych królów łykanie wzrastających dawek trucizn, tak by tolerować dawki dla innych śmiertelne. Często chroniło to przed otruciem.
Odczulanie jest propozycją leczenia przyczynowego. Przyjmowanie leków dla złagodzenia lub ustąpienia objawów jest leczeniem objawowym, a w dobie nowoczesnych i bezpiecznych leków często wystarczającym.
Odczulanie, jako metoda przyczynowa, wywołując tolerancję na alergen, może spowodować trwałe złagodzenie objawów lub ich całkowite ustąpienie. Dzieje się tak u ponad 80% pacjentów uczulonych na pyłki.
Wskazanie i przeciwwskazania
Zgodnie z ulotką leku odczulanie jest wskazane w leczeniu alergicznego nieżytu nosa lub tzw. kataru siennego, alergicznego zapalenia spojówe, lub astmy. Nie odczula się uczuleń na pokarmy, leki czy środki chemiczne, metale czy kosmetyki. Te postaci alergii wymagają innych form leczenia. Odczulanie na osy lub pszczoły jest wykonywane w szpitalu.
Odczulanie mimo, że dość powszechne – jest leczeniem bardzo indywidualnym. Skuteczność i bezpieczeństwo odczulania jest w dużym stopniu zależne od tego, kogo kwalifikuje się do odczulania. Przed rozpoczęciem należy uważnie przeczytać ulotkę załączoną do szczepionki i przedyskutować z lekarzem wszystkie wątpliwości i problemy, które się zrodzą.
Przeciwwskazania do odczulania:
schorzenia autoimmunologiczne, jak choroba reumatyczna lub inne choroby z tzw. autoagresji, jak niektóre postaci nadczynności tarczycy
ciężkie postaci astmy oskrzelowej z utrwalonym obniżeniem FEV1 poniżej 70% lub astmy zależnej od sterydów doustnych
obniżona odporność w trakcie leczenia immunosupresyjnego
niewydolność sercowo-naczyniowa
leczenie lekami Beta adrenolitycznymi lub inhibitorami ACE (konwetazy angiotenzyny)
poważne zaburzenia psychiczne utrudniające kontakt z pacjentem, lub nie stosowanie się do zaleceń lekarza
Skuteczność
Odczulanie, jako metoda przyczynowa, wywołując tolerancję na alergen może spowodować trwałe złagodzenie objawów lub ich całkowite ustąpienie. Dzieje się tak u ponad 80% pacjentów uczulonych na pyłki. Mniejszą skuteczność, w granicach 50%, obserwuje się przy odczulaniu na roztocza.
U części pacjentów korzyść z immunoterapii jest mała lub żadna. Dotyczy to około 20% pacjentów odczulanych na pyłki. W razie braku skuteczności po roku można odczulanie przerwać lub zmodyfikować.
Poprawa może stać się widoczna dopiero po wielu miesiącach.
Skuteczność i bezpieczeństwo odczulania jest w dużym stopniu zależne od tego, kogo kwalifikuje się do odczulania. Ważne są takie czynniki jak: wiek pacjenta, czas trwania choroby, rodzaj objawów, inne przewlekłe choroby towarzyszące (np. nadciśnienie, choroba wieńcowa, nerwica serca) i w związku z tym przyjmowane leki, dotychczasowy przebieg alergii, czynnik, który wywołuje objawy, reakcje na leki itp.
Ważnym czynnikiem oceny skuteczności jest dokładna obserwacja ustępowania objawów w trakcie odczulania przez samego pacjenta.
Bezpieczeństwo
Zastrzyki są podawane przez lekarza lub pod jego bezpośrednim nadzorem, tak by 2 osoby sprawdziły wielkość podawanej dawki. Zastrzyki podawane są przy dobrym samopoczuciu pacjenta. W razie gorączki odracza się dawkę do ustąpienia choroby. Inne objawy: duszność, kaszel czy np. osłabienie należy zgłosić lekarzowi przed szczepieniem.
W zastrzykach podajemy coś co nam zwykle szkodzi, w dodatku w miejsce, które normalnie nie ma kontaktu z alergenem (pod skórę). Dlatego czasami:
pojawia się niewielka reakcja miejscowa (zaczerwienienie, obrzęk, świąd skóry)
niekiedy obrzęk bywa dość duży i mogą mu nawet towarzyszyć objawy chorobowe (nieżyt nosa, swędzenie oczu czy astma)
Uwaga: Nie jest to jednak powodem do przerwania leczenia, konieczna jest wtedy jedynie jego modyfikacja. Leczenie przerywa się, gdy pojawią się poważne reakcje, nawet zagrażające życiu. Takie reakcje zdarzają się bardzo rzadko, bezpośrednio po zastrzyku (zwykle najdalej do 20-30 minut). Najcięższa z tych reakcji to tak zwany wstrząs anafilaktyczny z utratą przytomności włącznie.
Kiedy myśleć o zagrażającym wstrząsie? Typowe objawy to:
uczucie piekącego bólu, gorąca pod językiem oraz świąd języka
pieczenie w jamie ustnej
świąd i pieczenie stóp i dłoni
świszczący oddech, skrócenie oddechu, duszność, obrzęki lub uogólniona wysypka
Każda niepokojąca zmiana samopoczucia wymaga natychmiastowego zgłoszenia lekarzowi lub pielęgniarce! Po iniekcji należy pozostać w gabinecie lekarskim pod obserwacją przez co najmniej 30 minut.
Przed opuszczeniem przychodni należy sprawdzić miejsce wkłucia i samopoczucie. Rzadko występują objawy późne (po kilku godzinach od iniekcji). Gdy są one przykre, należy skontaktować się z lekarzem. W ciągu 24 godzin bezpośrednio po zastrzyku należy unikać wytężonych wysiłków fizycznych i długotrwałej gorącej kąpieli.
Pacjenci z astmą powinni mieć pod ręką na wszelki wypadek inhalator z lekiem rozszerzającym oskrzela (np. Ventolin, Berotec, Berodual, Foradil, Zafiron, Oxis, Serevent lub inny).
Przebieg
Zgoda pacjenta na odczulanie (immunoterapię swoistą) powinna być wyrażona na piśmie po zapoznaniu się z pełną informacją na temat odczulania, załączoną ulotką leku i wyjaśnieniu przez lekarza wszelkich wątpliwości. W wypadku dzieci powyżej 15 lat oprócz opiekuna prawnego zgodę musi wyrazić również pacjent.
Odczulanie trwa 3 do 5 lat. Pierwsze 2-3 miesiące co tydzień (maksymalnie co 2 tygodnie). Potem co miesiąc (maksymalnie co 6 tygodni). Podczas każdej wizyty lekarz będzie analizował informacje o ewentualnych późnych reakcjach na szczepionkę oraz inne zdarzenia występujące w tym czasie (np. inne szczepienia, zabiegi, operacje).
Odczulanie nie wyklucza przyjmowania innych leków w czasie jego trwania. Z reguły w pierwszym roku odczulania na pyłki dla złagodzenia objawów konieczne jest branie leków (krople do oczu, nosa, czy tabletki np. Zyrtec).
W trakcie odczulania pomocne jest prowadzenie tabelki. Dzięki niej obserwujemy jak odczulanie na pyłki traw czy drzew zmniejsza naszą wrażliwość na alergen. Jedną z ważnych wskazówek co do zakończenia odczulania jest stopniowe ustępowanie objawów, a więc mniejsza ilość leków.
Rozpoczynamy codzienne zapisy od momentu pojawienia się pierwszych objawów.
Data
Oczy:łzawienie, swędzenie (0-3)
Nos (0-3)
Kaszel (+)
Duszność (+)
Zmiany skórne (+)
Stężenie pyłków
Leki
Łzawienie oczu i objawy kataru oceniamy w skali 0-3 (0 – brak, 1 – słabe, 2 – średnie, 3 – silne). Wystąpienie kaszlu, duszności lub zmian skórnych oznaczamy plusem w odpowiedniej kolumnie. W następnej kolumnie wpisujemy rodzaj pyłków i ich nasilenie, a w ostatniej – przyjmowane leki przeciwko alergii. W kolejnych dniach widać jak zmniejszają się objawy w trakcie przyjmowania leków. Jeśli objawy ustąpiły po lekach, to dalej śledzimy stężenia pyłków.
Utrzymujemy leki przez cały okres średniego i wysokiego stężenia jeśli objawy wystąpiły przy niskim stężeniu. Jeśli objawy wracają przy wysokim stężeniu pyłków, ważne jest by odpowiedzieć sobie na pytanie czy dlatego, że odstawiono leki miejscowe (wtedy należy do nich powrócić), czy też dlatego, że odstawiono również lek antyhistaminowy (Zyrtec), wówczas ponownie należy zacząć go stosować.
Porównanie tabelki z kolejnych lat pozwala zobaczyć, jak coraz później reagujemy na pyłki (czasami dopiero przy wysokim stężeniu) i coraz mniej leków potrzebujemy, aby objawy ustąpiły. Pomocne jest zbieranie rachunków z aptek. Kontrolujemy w ten sposób dodatkowo, ile leków zużyliśmy. Nawet jeśli nie pamiętamy o codziennym uzupełnianiu tabeli, ważne, by uzupełniać ją przy każdym zaostrzeniu objawów i w razie konieczności brania leków.
Odczulanie nie powinno być kontynuowane powyżej 5 lat, jeśli kolejny rok odczulania nie wniósł nic nowego. Większość pacjentów osiąga pożądany efekt po 3 latach odczulania.
Ostateczna decyzja należy do pacjenta. Przed wyrażeniem zgody na leczenie proszę się zastanowić, czy wszystkie powyższe informacje są zrozumiałe oraz czy trudności związane z długotrwałą immunoterapią są do zaakceptowania.
Astma jest chorobą przewlekłą, choć często sezonową. To znaczy, że przez szereg miesięcy pacjenci nie muszą przyjmować leków, jeśli przyczyną jest uczulenie na trawy. Jeśli jednak przyczyną są na przykład roztocza, czyli pajęczaki znajdujące się w kurzu domowym, to leki raczej przyjmuje się stale. O doborze leków (sterydy, leki rozszerzające oskrzela, inne leki przeciwzapalne) decyduje zaawansowanie choroby i jej dotychczasowy przebieg, a także wiek pacjenta.
Czy sterydy nie szkodzą?
Jak wszystko używane w sposób niezgodny z instrukcją, sterydy również mogą być szkodliwe. O wszystkich możliwych zagrożeniach można przeczytać w ulotce leku. Zastosowanie sterydów wziewnych pozwoliło na wielokrotne zmniejszenie dawki, co, jak wskazują międzynarodowe badania, pozwala na codzienne stosowanie ich przez wiele lat bez skutków ubocznych.
Ulotka leku mówi o tym, że można przestać rosnąć.
Ulotka mówi o przejściowych zmianach tempa wzrastania, czyli wzrost może być spowolniony, zwłaszcza w pierwszym roku stosowania sterydów. Ostateczny wzrost, zależny od wielu czynników, głównie dziedzicznych, zostaje osiągnięty bez trwałych zakłóceń. Udowodniono, że przeciętna dawka sterydu stosowana w przewlekłym leczeniu ma mniejsze znaczenie niż niski stan socjoekonomiczny.
Dlaczego leki trzeba brać ciągle, nawet jeśli po odstawieniu nic nie dolega?
Astma jest chorobą przewlekłą. Bezpośrednio po podaniu leków ustępują objawy duszności czy kaszlu, ale ognisko zapalne w oskrzelach nie wygasa od razu. Tlący się proces zapalny może drażnić i uszkadzać ścianę oskrzela, a w rzadkich przypadkach dochodzi do pogrubienia ściany oskrzela, co czasem utrudnia przenikanie tlenu do tkanek organizmu.
Choć dochodzi do tego tylko u niewielkiej części pacjentów, lepiej czasem niepotrzebne dać lek. Jeśli dojdzie do pogrubienia ściany oskrzela, korzystny wpływ leków jest dużo mniejszy.
Czy muszę oddać kota, jeśli okazało się, że jestem na niego uczulony?
Przyczynowe leczenie astmy polega na usunięciu alergenu, który wywołuje chorobę. Rzadko odpowiedzialny za to jest tylko jeden czynnik. Często uczuleniu na kota towarzyszy uczulenie na roztocza, a wtedy oddanie kota może nie przynieść oczekiwanego skutku.
Drugim sposobem leczenia przyczynowego jest odczulanie. Niestety, ono też nie zawsze jest skuteczne. Jeśli więc jedyną przyczyną astmy jest kot, to decyzja należy do pacjenta. Lepiej natomiast uniknąć pojawienia się w domu drugiego czy trzeciego kota. Przebywanie z kotem przez dłuższy czas niekiedy powoduje ustępowanie objawów astmy – mechanizm może być tu podobny do odczulania. Jednak kolejny kot może gwałtownie pogorszyć stan pacjenta.
Czy jeśli kiedyś reagowałem kichaniem i kaszlem na psa, to teraz po wzięciu psa reakcja się powtórzy?
Uczulenie na psa przebiega zwykle dużo łagodniej niż na kota i tak jak w przypadku innych alergii może z czasem ulec złagodzeniu. Nie można jednak przewidzieć reakcji u konkretnego pacjenta.
Najbardziej prawdopodobne jest, że negatywna reakcja się powtórzy. Po pięćdziesiątce te reakcje łagodnieją.
Skąd się bierze astma?
Astma jest chorobą genetycznie uwarunkowaną. Jej pojawienie się jest związane z posiadaniem genów, umożliwiających ujawnienie się choroby. Jednocześnie jest to dziedziczenie poligenowe: może ujawniać się tylko w niektórych pokoleniach, omijać niektórych członków tej samej rodziny. Ponadto pojawienie się, nasilenie i przebieg astmy zależą od wielu innych czynników. Nie można przewidzieć czy astma ujawni się u planowanego, bądź poczętego dziecka. Na przebieg astmy nie wpływa także postępowanie w ciąży.
Biorę leki stale, mam duszności góra 1-2 razy dziennie, ale wytrzymuję, bo boję się uzależnienia od dużych dawek. Czy słusznie?
Obecnie leczenie astmy dostosowuje się do trybu życiu pacjenta. To oznacza, że astma ma nie przeszkadzać w codziennym życiu. Rozpowszechniony jest ostatnio tak zwany test kontroli astmy (Asthma Control Test, QualityMetric Incorporated). Jest to punktowa miara samopoczucia pacjenta i skuteczności terapii. Test składa się z pięciu pytań:
Czy w ciągu ostatniego miesiąca choroba powstrzymywała od wykonywania zwykłych czynności w pracy/w szkole? (zawsze: 1 punkt, bardzo często: 2 punkty, często: 3 punkty, rzadko: 4 punkty, nigdy: 5 punktów)
Czy w ciągu ostatniego miesiąca wystąpiła duszność? (częściej niż raz dziennie: 1 punkt, raz dziennie: 2 punkty, kilka razy w tygodniu: 3 punkty, do dwóch razy w tygodniu: 4 punkty, wcale: 5 punktów)
Czy w ciągu ostatniego miesiąca w nocy budziła duszność, kaszel, ucisk w klatce piersiowej lub świszczący oddech? (częściej niż 3 razy w tygodniu: 1 punkt, 2-3 razy w tygodniu: 2 punkty, raz w tygodniu: 3 punkty, rzadziej niż raz w tygodniu: 4 punkty, wcale: 5 punktów)
Czy w ciągu ostatniego miesiąca stosowano szybko działający lek dla ustąpienia duszności? (częściej niż 2 razy dziennie: 1 punkt, 1-2 razy dziennie: 2 punkty, kilka razy w tygodniu: 3 punkty, raz w tygodniu lub rzadziej: 4 punkty, wcale: 5 punktów)
Czy w ciągu ostatniego miesiąca Twoja astma jest kontrolowana? (nie: 1 punkt, słabo: 2 punkty, umiarkowanie: 3 punkty, dobrze: 4 punkty, w pełni: 5 punktów)
25 punktów to docelowy wynik w kontroli astmy. 20-24 to dobra (zadowalająca) kontrola, którą można jeszcze poprawić. Wynik poniżej 20 pounktów oznacza niezadowalającą kontrolę, wymagającą poprawy.
Test kontroli astmy jest pośrednim sposobem oceny nasilenia zapalenia, które toczy się w drogach oddechowych. Inne to np. spirometria, czy badanie tlenku azotu w wydychanym przez pacjenta powietrzu.
Duszność 1-2 razy dziennie świadczy o toczącym się w oskrzelach procesie zapalnym. Mało prawdopodobne, by test kontroli astmy wykazał wynik powyżej 20 punktów. Często lęk przed dodatkowym lekiem jest silniejszy niż potrzeba większego komfortu. Czasem choroba przewlekła staje się częścią nas, a przypominanie o niej sobie i otoczeniu jest nam potrzebne, nawet jeśli robimy to nieświadomie. Dlatego przy każdej przewlekłej chorobie warto pomóc sobie w walce z przewlekłym stresem, kontaktując się z psychologiem. Z mojego doświadczenia w leczeniu astmy, pokrzywki, uporczywego świądu czy atopowego zapalenia skóry wynika, że często pozwala to ograniczyć leki albo nawet całkiem je odstawić.
Ojciec miał alergię na psa. Mieszkam sama i chcę mieć psa. Czy wystarczy zrobić testy?
Dodatni test na psa mówi jedynie, że w organizmie pacjenta są przeciwciała na psa. Mogą one reagować z alergenami psa. Ta reakcja może, ale nie musi prowadzić do objawów astmy, kataru czy innej postaci alergii. Może tak się zdarzyć także, jeśli przed kontaktem z psem test dał wynik ujemny.
Astma jest chorobą łagodną. Dobrze leczona pozwala o sobie zapomnieć. Jej leczenie jest proste i tanie.
Rozpoznanie astmy w większości wypadków, powoduje szok. U wielu pacjentów stosujących leki na astmę od miesięcy, a czasem lat, stwierdzenie, że mają astmę, spotyka się z niedowierzaniem, a często z protestem. Wynika to z lęku, jakie to rozpoznanie wywołuje w Polsce. Jest to związane z problemem palenia papierosów. Długie lata nie rozgraniczano osób, które mają płuca zniszczone paleniem, od tych, którzy mają astmę, a więc uczulenie na różne czynniki wywołujące skurcz oskrzeli, a co za tym idzie, duszność i kaszel. Stąd często nadal chorych na astmę kojarzy się z osobami w starszym wieku, palącymi przez wiele lat, dla których przejście kilku metrów bez zadyszki lub najmniejszy wysiłek bez uciążliwego kaszlu jest niewykonalny.
Obecnie astma została oddzielona od palenia papierosów. Chorobę wywołaną przez papierosy, przypominającą na początku astmę kaszlem i dusznościami, nazwano POChP – przewlekłą obturacyjną chorobą płuc.
Astma to przewlekły proces zapalny. Zapalenie takie ma szereg uniwersalnych cech, bez względu na to co je wywołuje: zaczerwienienie, obrzęk, ból (jak w zapaleniu gardła), a także zwiększenie temperatury i upośledzenie funkcji, na przykład przełykania.
W astmie proces zapalny toczy się w oskrzelach (przekrój oskrzela – rysunek 1). Powoduje skurcz mięśni tworzących ścianę oskrzeli. To powoduje ich zwężenie i utrudnia przepływ powietrza (rysunek 2). Dodatkowo dochodzi do obrzęku śluzówki pokrywającej oskrzele od środka. Obrzęk ten powoduje dalsze zmniejszenie przekroju oskrzela dla przepływu powietrza podczas oddychania (rysunek 3).
Leczenie astmy to w uproszczeniu działanie przeciwko opisanym powyżej mechanizmom:
Leki rozszerzające oskrzela (rys. 2a). Ich działanie odbywa się w większości poprzez stymulacje odpowiednich miejsc w oskrzelach (tzw. receptorów beta). Można wyróżnić leki działające krótko (4-6 godzin), podawane doraźnie w celu przerwania ataku duszności oraz działające długo (10-12 godzin), podawane zazwyczaj 2 razy dziennie przez dłuższy czas, które długotrwale rozszerzają oskrzela i zapobiegają nagłym skurczom.
Leki przeciwzapalne, zmniejszające obrzęk śluzówki (rys. 3a). Od ponad 30 lat głównymi lekami przeciwzapalnymi są tzw. sterydy wziewne. W astmie działają skutecznie miejscowo na śluzówkę oskrzeli.
Sterydy były stosowane w przeszłości doustnie lub w zastrzykach w dawkach kilkadziesiąt do kilkuset razy większych niż obecnie, co przy długotrwałym stosowaniu powodowało liczne niepożądane działania, takie jak osteoporoza, nadciśnienie, charakterystyczna otyłość, jaskra, zaćma, cukrzyca. Sterydy doustne są nadal stosowane sporadycznie (do kilku dni) w nagłych zaostrzeniach. Dzięki sterydom wziewnym, podawanym bezpośrednio na śluzówkę oskrzeli można było wielokrotnie zmniejszyć dawkę, uzyskując skuteczną kontrolę choroby. Badania wykazały, że sterydy wziewne, wdychane codziennie nawet wiele lat, w dawkach określonych w ulotce leku nie powodują wyżej wymienionych zagrożeń.
Zarówno leki rozszerzające oskrzela, jak i sterydy, mają wpływ na przepływ powietrza przez oskrzela. Każde rozszerzenie oskrzeli poprawia przepływ przez nie powietrza. Ponieważ przepływ przez rury (jakimi w przybliżeniu są oskrzela) jest odwrotnie proporcjonalny do promienia rury do czwartej potęgi, zwężenie oskrzela o połowę powoduje szesnastokrotne upośledzenie przepływu. Oskrzela dzielą się na coraz węższe i węższe jak gałęzie drzewa. Najdrobniejsze oskrzeliki mają poniżej 5 mm średnicy. To przez nie powietrze dochodzi do pęcherzyków płucnych. Obrzęk śluzówki tak drobnego oskrzela bardzo wyraźnie wpływa na przepływ powietrza, powodując duszności.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to wszystkie kłopoty ze zmianami skórnymi, które:
powodują silne i dokuczliwe swędzenie
występują w typowych miejscach, zmieniają się charakterystycznie w czasie
mają przewlekły i nawracający charakter
występują z innymi chorobami alergicznymi jak katar sienny (pyłkowica), astma lub alergiczne zapalenie spojówek, albo występują u innych członków rodziny
Inne nazwy: wyprysk endogenny, wyprysk atopowy, świerzbiączka, neurodermitis.
Atopia to predyspozycja człowieka do reakcji nadwrażliwości pod postacią kataru siennego, astmy, atopowego zapalenia skóry czy alergii pokarmowej.
Odrębności AZS u niemowląt
Świąd. Świąd u dzieci do 3-4 miesięcy objawia się inaczej. Nie potrafią podrapać swędzących miejsc, więc zachowują się jak człowiek, który jest związany, a chce się podrapać: kręcą się, są niespokojne, płaczą, krzyczą, przerywają jedzenie albo w ogóle nie są wstanie jeść. Niestety, wszystkie te objawy mogą być przyczyną wielu innych, czasami poważnych chorób, więc zawsze wymaga to konsultacji pediatry. Typowe miejsca. U niemowląt najczęściej zmiany występują na policzkach, owłosionej skórze głowy (wyprysk dziecięcy), zwykle są rozsiane na tułowiu, na łydkach powodują zgrubienia, nawet skorupy, obejmują okolice kostki, przedramion, ramion. Mogą także pojawiać się zmiany w zgięciach pod kolanami i w łokciach. Charakterystyczne, że zmiany atopowe właściwie nie występują w okolicach przykrytych pieluszką. W tym okresie zmiany skórne często są wynikiem nadmiernej ochronnej produkcji gruczołów łojowych, co nazywane jest wypryskiem łojotokowym albo trądzikiem niemowlęcym. Odróżnienie tych jednostek jest trudne i wymaga dłuższej, kilkumiesięcznej obserwacji. W ciężkich przypadkach pomocna jest konsultacja dermatologa. Przewlekły i nawracający charakter. U niemowląt trudno mówić o przewlekłym przebiegu, zwłaszcza na początku, bo to od niemowlaka zaczyna się, właśnie atopowym zapaleniem skóry, tak zwany marsz alergiczny. Potem dopiero mogą pojawić się astma i katar sienny. Każda wysypka u dziecka budzi niepokój, dlatego ważne jest, by wyjaśnić jej przyczynę. Po pierwsze wykluczamy inne choroby. Po drugie obserwujemy ustępowanie bądź nasilanie się zmian skórnych i próbujemy powiązać to ze stosowaniem różnych kremów, oliwek, mydeł, proszków do prania oraz z jedzeniem. Warto zapytać lekarza pediatrę, pediatrę-dermatologa, lub pediatrę-alergologa o to, jak najbardziej nasilone zmiany odnoszą się do jego skali. Często się zdarza, że zmiany oceniane przez nas na 10 w skali od 1 do 10 (10 – najgorzej) lekarz oceni najwyżej na 3. Skóra wymaga cierpliwości. Dlatego od stopnia zaognienia zmian i szybkości ustępowania pod wpływem leczenia uzależniony jest wybór terapii. Łagodne leczymy długo, bezpiecznie. Ostre – szybko, nawet używając sterydów. Dlatego ważne aby sterydami leczyć tylko naprawdę ostre zmiany skórne. Towarzyszące choroby alergiczne. Obecność innych chorób alergicznych dotyczy rodziców i rodzeństwa. Zdarza się także współistnienie astmy czy tak zwanego obturacyjnego zapalenia oskrzeli u niemowląt z AZS.
Przyczyna AZS
Przyczyna występowania AZS nie jest do końca znana. Ważne są zarówno czynniki genetyczne, jak i zewnętrzne. Czynniki genetyczne, dziedziczone, dotyczą budowy skóry, jej zdolności do produkcji lipidu w naskórku. Wpływają także na układ nerwowy i hormonalny, biorące udział w reakcjach odpornościowych i przeciwzapalnych. Z czynników środowiskowych ważne są alergeny, inne czynniki drażniące oraz wpływ otoczenia powodujący stres u pacjenta. Skóra i układ nerwowy w rozwoju embrionu pochodzą z tego samego listka zarodkowego, są więc ze sobą bardzo związane. Dlatego często zaostrzenia zmian skórnych związane są z bardziej lub mniej uświadamianymi przeżyciami.
Występowanie i przebieg AZS
AZS jest najczęstszą chorobą skóry u dzieci. Jedno na pięcioro – sześcioro dzieci choruje, a prawie połowa z nich pierwsze objawy ma już w pierwszym półroczu życia. U większości dzieci objawy pojawiają się w wieku przedszkolnym. Tylko co dziesiąte dziecko z AZS ma pierwsze objawy powyżej piątego roku życia. Na szczęście u większości dzieci ustępuje do 10 lat.
Leczenie
Ponieważ nie jest znana przyczyna, leczenie przyczynowe nie jest możliwe. Dlatego bardzo duże znaczenie ma obserwacja, co nasila zmiany skórne. Leczenie opiera się na:
unikaniu/ograniczaniu tego co szkodzi
leczeniu zmian skórnych i potem utrzymaniu skóry w całości bez podrażnień
Funkcje skóry i ich zaburzenia
Co wywołuje lub nasila zmiany? Wszystko co zaburza główne funkcje skóry i powoduje nasilenie zmian skórnych. Funkcja ochronna. Skóra stanowi mechaniczną barierę chroniącą człowieka przed urazami, oraz innymi czynnikami uszkadzającymi skórę: wirusami, bakteriami, grzybami, a także substancjami toksycznymi, kwasami i inne substancjami drażniącymi, takimi jak detergenty, rozpuszczalniki, benzyna, a nawet piasek i woda. Funkcja termiczna. Skóra chroni nas przed przegrzewaniem i mrozem, a więc reguluje temperaturę ciała. Funkcja neuroregulacyjna. Skóra poprzez włókna nerwowe odbiera ważne bodźce: ciepło, zimno, dotyk czy ból. Funkcja homeostazy. Skóra uczestniczy w regulacji ilości płynów przez zapobieganie parowaniu i pocenie.
Zaburzenia głównych funkcji skóry
Funkcja ochronna. Każde uszkodzenie skóry (mechaniczne czy przez drobnoustroje) powoduje uruchomienie reakcji obronnej skóry czyli zapalenie. Charakteryzuje się ono kilkoma cechami: ból lub świąd, zaczerwienienie, zwiększenie ciepłoty, wyczuwalne zgrubienie lub naciek i upośledzenie funkcji. Funkcja termiczna. Ochrona przed przegrzewaniem polega na zwiększonym poceniu. Jeśli skórę za mocno przegrzewamy np. gorącą kąpielą lub temperaturą powyżej 20 stopni Celsjusza w mieszkaniu, to zwiększone pocenie spowoduje zmywanie warstwy tłuszczowej i nadmierne wysuszanie skóry Dodatkowo pot z solą drażni skórę, dodatkowo ją uszkadzając. Funkcja neuroregulacyjna. Odbieranie bodźców zmysłowych pomaga dostosować produkcję warstwy tłuszczowej skóry, a także stopień pocenia i parowania. Z drugiej strony skóra reaguje również na stres, który powoduje zamykanie naczyń krwionośnych skóry, umożlwiając przepływ krwi do innych, ważniejszych w tym momencie narządów. Brak prawidłowego ukrwienia skóry, a więc jej prawidłowego odżywiania, powoduje zaburzenie jej wszystkich funkcji. Dodatkowo transport szeregu substancji uwalnianych w stresie bezpośrednio lub pośrednio drażni skórę. To wszystko prowadzi do uszkodzenia warstwy tłuszczowej, większej przepuszczalności skóry, zaburzeń regulacji płynów z ich większą utratą. Utrata większej ilości płynów powoduje ponownie wysuszenie, które potęguje drażnienie z powodu braku warstwy tłuszczowej. Tak zamyka się błędne koło nasilania się zmian skórnych. Największą rolę w odwracaniu tego procesu uszkadzania skóry ma warstwa lipidowa, tłuszczowa. To dzięki niej skóra jest gładka i to głównie ona zapobiega parowaniu. Dlatego odbudowa warstwy tłuszczowej jest najważniejsza i zarazem najprostsza. Należy skórę nawilżać tak często, jak tego wymaga, nie dopuszczając do wysychania skóry. Funkcja homeostazy. Tkanka tłuszczowa ma główny udział w parowaniu. Dlatego wysychanie skóry, czy zmywanie warstwy tłuszczowej zwiększają parowania. I odwrotnie: uzupełniając z zewnątrz tłuszcze, zatrzymujemy parowanie i dzięki temu nawilżamy skórę.
Leczenie zmian skórnych i zapobieganie podrażnieniom
Leczenie przez natłuszczanie jest najistotniejszym elementem postępowania w defekcie skóry jaki występuje u chorych na AZS. Łagodzenie świądu jest niezwykle ważne dla komfortu życia. Badania jakości życia pacjentów w różnych chorobach wykazują, że świąd i zmiany skórne w przewlekłej chorobie, jaką jest AZS potrafią być bardziej dokuczliwe niż cukrzyca, astma, czy nawet niektóre choroby nowotworowe. Ponadto drapanie poważnie utrudnia leczenie i pogarsza stan skóry. Prawie każdy chory na AZS ma na skórze wiele bakterii (w tym najczęściej gronkowiec złocisty), czasem grzyby. Rozdrapywanie umożliwia wnikanie bakterii w głąb skóry i ich rozmnażanie się, co prowadzi do rozleglejszego uszkodzenia skóry. To zaś powoduje opisane wyżej konsekwencje uszkodzenia funkcji skóry.
Świąd łagodzi:
kąpiel w letniej wodzie
mycie w łagodnych mydłach o wskaźniku pH poniżej 5,5 lub substytutach mydeł i od razu po kąpieli nawilżanie/natłuszczanie emolientami (substancjami natłuszczającymi), które wzmacniają barierę lipidową naskórka i dzięki temu zmniejszają utratę wody przez skórę. Niektóre składniki emolientów to ceramidy, kwasy tłuszczowe, woski, trójglicerydy, skwalen, oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Niektóre firmy produkujące lecznicze kremy do skóry wrażliwej, zajmują się suchą skórą ponad 150 lat, ale każdy pacjent ma inną wrażliwość i dlatego jeden lepiej będzie tolerował w składzie kremu Pantenol jako lek na świąd a inny np. mocznik czy regenerujące witaminy
Substancje dodatkowe to między innymi:
Pantenol – prowitamina B5 przyspiesza syntezę lipidów i białek przez co wzmaga gojenie uszkodzeń naskórka z różnych przyczyn, w tym oparzeń, chorób skóry czy alergii.
Alantoina – pochodna mocznika, łagodzi podrażnienia, zmiękcza i wygładza skórę.
Mocznik – składnik NMF, naturalnego czynnika nawilżającego. Ułatwia wiązanie wody przez włókna keratynowe zmiękczając naskórek. Reguluje również proces rogowacenia.
Kwas mlekowy – działa synergistycznie z mocznikiem. Wzmacnia strukturę kolagenu w skórze właściwej.
Kwas hialuronowy – hialuronian sodu, jest obecny w naskórku i skórze właściwej. Jest głównym składnikiem substancji pozakomórkowej, stanowiąc ochronę na powierzchni skóry przed parowaniem i działaniem czynników zewnętrznych.
Ogórecznik lekarski – zawierają kwas gammalinolenowy oraz linolowy, wchodzące w skład fosfolipidów błon komórkowych. Zapobiega uszkodzeniu bariery naskórka i hamuje procesy zapalne.
Inne czynniki łagodzące świąd to:
luźna piżama bawełniana (100% bawełny, bez dodatków syntetycznych)
Dlaczego jeden lekarz mówi, że to AZS, a drugi, że to wyprysk, skaza białkowa, łojotokowe zapalenie skóry lub trądzik niemowlęcy?
AZS, jak wynika z definicji, to zespół różnych zmian skórnych, które w różnych okresach życia przebiegają inaczej. Historycznie więc kształtowały się różne nazwy. Dodatkowo, w początkowej fazie, AZS jest trudny do odróżnienia od łojotokowego zapalenia skóry. Obecnie definicja obejmuje różne zmiany skórne które:
powodują silne i dokuczliwe swędzenie
występują w typowych miejscach, zmieniają się charakterystycznie w czasie
mają przewlekły i nawracający charakter
towarzyszą im inne choroby alergiczne jak katar sienny (pyłkowica), astma lub alergiczne zapalenie spojówek albo występują u innych członków rodziny
inne stosowane nazwy to: wyprysk endogenny, wyprysk atopowy, świerzbiączka, neurodermiti.
Dlaczego lekarz nie chce wykonać testów?
Testy w większości wypadków mają drugorzędne znaczenie w postępowaniu w AZS. Im młodsze dziecko, tym mniejsza ich przydatność. Wynika to z nie do końca poznanych mechanizmów AZS. Ponadto testy wykrywają przeciwciała przeciwko różnym alergenom (pokarmom, roztoczom, sierści itd.), a reakcja alergenu z przeciwciałem jest tylko jednym z wielu mechanizmów alergii. Stąd na przykład ujemny wynik testu na mleko nie wyklucza zmian skórnych pod wpływem mleka. Mówi tylko o tym, że w organizmie nie ma przeciwciał na dany alergen.
Dlaczego testy pokarmowe z krwi nie nic nie wykazały, a kiedy zjem jajko i karmię piersią, to skóra dziecka od razu się pogarsza?
Jajko wraz z mlekiem, orzechami, cytrusami, kakao i soją) jest jednym z kilku pokarmów najczęściej wywołujących zmiany skórne. Obserwacja zmian jest ważniejsza niż sam test. Testy wykrywają tylko jeden mechanizm reakcji alergicznej, a mechanizmów jest kilka. Co więcej często zdarza się, że reakcja na jajko (zwłaszcza zauważona po zjedzeniu ciasta) nie występuje za każdym razem. Dlatego też warto sprowokować reakcję alergiczną dwukrotnie.
Kiedy po ustąpieniu wcześniejszych zmian dochodzi do zaostrzenia zmian skórnych przy ponownym kontakcie z jajkiem warto odstawić je na kilka tygodni. Po kilku tygodniach lub miesiącach sprawdzamy, czy dziecko nadal reaguje na jajko. Zawsze zaczynamy od bardzo małych dawek (nawet 1/16 plasterka białka jajka na twardo), ale codziennie podwajamy dawkę, jeśli stan się nie pogarsza. Jeżeli wystąpią niewielkie zmiany na skórze, intensywnie natłuszczamy, nie zwiększamy dawki, ale nadal podajemy testowany pokarm przez kolejne dni. Może się zdarzyć, że zaostrzenie spowodowało coś innego i mała dawka podawana w kolejnych dniach nie pogorszy stanu skóry. Wtedy można ponownie zwiększać dawkę. W ten sposób w dłuższym okresie można wywoływać tolerancję na różne pokarmy. Ważne jest, żeby obserwować skórę i nie dopuszczać do dużych zaostrzeń, wymagających leczenia sterydami.
Ja już prawie nic nie jem, a skóra dziecka wcale się nie polepsza.
Matka karmiąca nie powinna głodzić się i chudnąć z powodu podejrzenia alergii. To, co je matka, ma tylko w części znaczenie w AZS. Im młodsze dziecko, tym wrażliwsza skóra. Im mniejsze doświadczenie z podrażnioną skórą, tym większy stres, a im większy stres, tym gorsza skóra.
Związek ze stresem jest bardzo widoczny i zauważalny przez dorosłych pacjentów. owszechne jest zaostrzenie zmian przed sesją egzaminacyjną wśród studentek i studentów.
Skóra i układ nerwowy są ze sobą ściśle powiązane: w okresie płodowym powstają w dużej części z tego samego listka zarodkowego (ektodermy). Zmiany skórne potrafią także cofać się u pacjentów po wypadkach, w śpiączce, gdy świadomość jest wyłączona.
Dlatego leczenie każdej przewlekłej choroby powinno być wsparte technikami radzenia sobie z permanentnym stresem, najlepiej z pomocą psychologa. Lepiej nie czekać z tym do utraty kilku kilogramów.
Lekarz mówi, żeby nie jeść mleka, ale po odstawieniu wcale nie jest lepiej?
Same pokarmy to tylko część przyczyn AZS , ale czasami mleko może wtórnie pogarszać stan skóry, tak jak sól sypana na zdrową skórę dłoni nie drażni, a na skaleczoną – utrudni gojenie. Dlatego czasowo wstrzymuje się jedzenie mleka do wyjaśnienia i ustąpienia zmian. O przywróceniu mleka decyduje przebieg choroby i test prowokacyjny (patrz poprzednie pytanie).
Jeden lekarz mówi, żeby nie dawać sterydów, a drugi, że bez sterydów nie da się wyleczyć. Komu wierzyć?
Sterydy są szkodliwe, a jednocześnie chyba żadna gałąź medycyny nie jest w stanie się bez nich obejść. Zawsze chodzi o to, żeby leczenie nie było gorsze niż choroba.
Duża część AZS ustępuje dzięki intensywnej pielęgnacji skóry z pomocą maści i kremów leczniczych bez zawartości sterydów. W cięższych przypadkach sterydy zapobiegają pękaniu skóry, przyspieszają gojenie, zapobiegając wnikaniu bakterii z powierzchni skóry i dalszemu zakażeniu. Dlatego sterydy prawie zawsze przynoszą korzyść, ale ich użycie powinno być kontrolowane.
Zwykle stosowane krótko, przez kilka dni są bezpieczne. Nie powinny być stosowane na twarz. Na miejsca szczególnie wrażliwe przy ostrych zmianach można stosować leki o skuteczności sterydów, ale bez ich niepożądanych działań.
Jak długo można stosować sterydy?
Sterydy powinny być stosowane do uzyskania efektu. Jeśli brak go po 1-2 tygodniach stosowania, to należy zastanowić się, jaka jest przyczyna niepowodzenia. W szczególnie ciężkich przypadkach stosuje się inne leki, zwykle zarezerwowane do leczenia szpitalnego.
Dlaczego moje dziecko to ma?
AZS jest defektem skóry uwarunkowanym genetycznie. To oznacza, że dziedziczymy skłonność do choroby po kimś z rodziny i to często wcale nie najbliższej. Zwykle można znaleźć w rodzinie kogoś, kto choruje na astmę, katar sienny, pyłkowicę lub ma uczulenie na jakieś pokarmy, po których puchnie lub kicha. Atopia, czyli dziedziczenie skłonności do alergii, nie określa rodzaju alergii u dziecka, a także nie oznacza, że w ogóle taka alergia się rozwinie.
W ulotce kremu do nawilżania zaleca się smarowanie raz dziennie, ale skóra jest ciągle sucha. Czy można smarować częściej? Trzeba smarować według potrzeb, to znaczy nie dopuszczać do wysychania skóry. Dotyczy to tylko kremów lub maści natłuszczających. Maści lub kremy stosujemy według ulotki, jeżeli w swoim składzie zawierają sterydy, zwłaszcza, że niektóre maści zawierające sterydy można kupić bez recepty (Hydrocortison).
Ciągle smaruję skórę i nic nie pomaga. Co robić?
Uzgodnić z lekarzem, czy nie pora na zastosowanie sterydów.
Skóra się poprawia, ale dlaczego blednie?
Jednym z działań sterydów jest obkurczanie naczyń krwionośnych skóry, co powoduje jej blednięcie. est to efekt przejściowy (leczenie sterydami powinno być krótkotrwałe). Również pozorne pogorszenie po kąpieli spowodowane jest zaczerwienieniem skóry pod wpływem rozszerzenia naczyń krwionośnych i lepszą ich widocznością.
Czy to minie, czy już będzie zawsze?
U większości pacjentów atopowe zapalenie skóry ustępuje. Niestety, czasem trzeba czekać nawet do dziesięciu lat. U niemowląt w większości ustępuje do 3 lat.
Alergia pokarmowa w najcięższej postaci może prowadzić do anafilaksji. Podobnie może zadziałać ukąszenie przez pszczołę, osę lub szerszenia.
Anafilaksja, czyli ciężka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego. Może spowodować omdlenie, a w cięższych przypadkach wstrząs anafilaktyczny, czyli utratę przytomności ze znacznym spadkiem ciśnienia tętniczego. W bardzo rzadkich przypadkach ciężka reakcja alergiczna może być przyczyną śmierci. Dlatego nigdy nie lekceważ objawów, które mogą poprzedzać spadek ciśnienia i wstrząs.
Są to:
osłabienie, zawroty głowy
niepokój, lęk przed śmiercią, a w końcu
omdlenie i utrata przytomności
Poprzedzać je lub towarzyszyć im mogą następujące objawy:
STOPY i DŁONIE – swędzenie, pieczenie, uczucie gorąca
Zawsze, jeśli czujesz niepokój i masz podejrzenie zagrożenia anafilaksją, wezwij pogotowie!
Jeśli miałeś/miałaś już w przeszłości ciężką reakcję alergiczną prawdopodobnie masz adrenalinę w automatycznej strzykawce (Fastjekt lub Anapen). Sprawdź datę ważności. W razie niepokoju nie wahaj się jej użyć.
Pamiętaj, lepiej dostać niepotrzebną dawkę adrenaliny niż czekać zbyt długo. Spadek ciśnienia powoduje, że naczynia krwionośne wiotczeją. Krew nie jest dostarczana do mózgu i tracisz przytomność. Jeśli do tego dojdzie, sam nie będziesz już mógł zrobić sobie zastrzyku…
Automatyczna strzykawka wygląda jak gruby długopis. Jest z plastiku i można bezpiecznie nosić ją przy sobie. Nie musi być przechowywana w lodówce. Z góry ma nakrętkę, która zabezpiecza ją przed przypadkowym uaktywnieniem (jak zawleczka w granacie).
Użycie automatycznej strzykawki nie wymaga umiejętności wykonywania zastrzyków. Jedyne co trzeba zrobić to:
Zdjąć nakrętkę z górnej części „długopisu”
Docisnąć „ostrze długopisu” do zewnętrznej części uda. W strzykawce typu FastJekt kliknięcie potwierdzi uwalnianie adrenaliny ze strzykawki. Około 10 sekund trwa przechodzenie adrenaliny do mięśnia uda. Anapen uwalnia adrenalinę przy naciśnięciu czerwonego przycisku. Czas też 10 sekund.
Usuń strzykawkę, rozmasuj miejsce wkłucia, uciśnij, jeśli krwawi.
Uwaga! Nawet jeśli od razu po podaniu zastrzyku czujesz się lepiej, a wcześniejsze objawy znikają, wezwij pogotowie! Musisz pamiętać, że:
Odwrócenie reakcji może być krótkotrwałe i po kilkunastu-kilkudziesięciu minutach mogą wrócić niebezpieczne objawy (Jeśli wybieramy się w miejsca, gdzie pogotowie może nie dojechać w 15-30 minut, a mieliśmy już kiedyś reakcję anafilaktyczną, warto mieć 2 strzykawki).
Czasami po wstrzyknięciu leku pojawiają się tak zwane objawy niepożądane (palpitacje serca, drżenia) i budzić mogą u pacjenta niepokój. Stąd obserwacja pod okiem lekarza ułatwia decyzję co do dalszego postępowania. Tym bardziej, że dawka w automatycznej strzykawce jest dawką uśrednioną. Strzykawki z adrenaliną 300 mikrogramów są dla dorosłych i dzieci powyżej 30 kilogramów. Dla dzieci poniżej 30 kg są automatyczne strzykawki z dawką 150 mikrogramów.
W anafilaksji adrenalinę podaje się domięśniowo 100 mikrogramów na każde 10 kg nie przekraczając 500 mikrogramów. Więc dla mężczyzny 70 kg dawka 300 mcg może być za mała, a dla dziecka 12 kilogramowego 150 mikrogramów – za duża. Dlatego o zakończeniu obserwacji po podaniu adrenaliny powinien zadecydować lekarz.
Jeśli jesteś alergikiem, to zanieczyszczenie powietrza może być jednym z powodów występowania takich objawów nadwrażliwości jak: katar, kichanie, swędzenie oczu, ból gardła czy uciążliwy kaszel. Jest to wyraźnie widoczne w okresie „mokrego” lata czy przesileń jesienno-wiosennych, gdy większość czasu spędzamy w pomieszczeniach zamkniętych. U osób z udowodnioną alergią na roztocza kurzu domowego, czy tzw. spiżarniane czy magazynowe, dolegliwości mogą nasilać się proporcjonalnie do ilości kurzu. W tej sytuacji każde działanie mające na celu oczyszczenie powietrza w środowisku, w którym żyjesz na co dzień, ma szczególne znaczenie.
Usuń w miarę możliwości wszystkie przedmioty gromadzące kurz: dywany, tapicerowane meble, książki i temu podobne
Na materac, na którym śpisz, a także w miarę możliwości pościel stosuj pokrowce nieprzepuszczające roztoczy (a przepuszczające powietrze)
Włókna naturalne i pierze zastąp sztucznymi
Środki roztoczobójcze dodatkowo pomagają usunąć roztocza z różnych powierzchni
Częste wietrzenie pomaga utrzymać niską wilgotność co utrudnia rozmnażanie roztoczy
Odkurzaj z pomocą odkurzaczy z certyfikatem „HEPA”, a więc o szczególnie wysokiej efektywności oczyszczania
Więcej informacji o roztoczach i sposobach walki z nimi można uzyskać na stronach internetowych producentów środków do walki z roztoczami:
odkurzacze z certyfikatem filtrów „HEPA” (High Efficiency Particulate Air)
środki roztoczobójcze (np. Allergof – bez recepty)
