Czy warto się odczulać?
Odczulanie daje szansę na ustąpienie objawów i zaprzestanie brania leków. Dodatkowym argumentem za odczulaniem pacjentów z katarem siennym jest zapobieganie wystąpieniu astmy. Ważne, żeby leczenie nie było gorsze niż choroba. Mimo, że nie ma udowodnionej szkodliwości odczulania, to powoduje ono pewne uciążliwości a w niektórych sytuacjach (patrz tekst powyżej) może być niebezpieczne.
Ostateczną decyzję podejmuje lekarz wraz z pacjentem po uwzględnieniu takich czynników jak: wiek pacjenta, czas trwania choroby, rodzaj objawów, inne przewlekłe choroby towarzyszące (np. nadciśnienie, choroba wieńcowa, nerwica serca), przyjmowane leki, dotychczasowy przebieg alergii, czynnik wywołujący objawy, reakcja na leki itd.
Czy muszę się odczulać, jeśli nie mam objawów gdy biorę leki?
Odczulanie jest metodą leczenia przyczynowego: daje możliwość (nie gwarancję) ustąpienia objawów i zaprzestania brania leków. Dodatkowym argumentem za odczulaniem pacjentów z katarem siennym jest zapobieganie wystąpieniu astmy.
Przyjmowanie leków dla złagodzenia lub ustąpienia objawów jest metodą objawową, a w dobie nowoczesnych i bezpiecznych leków często wystarczającą. Lekarz razem z pacjentem ustala wskazania, ale pacjent podejmuje decyzję.
Jestem uczulony na mleko (jajko, jabłka). Czy mogę się odczulić?
Na pokarmy nie stosuje się odczulania w opisanej formie. Zwykle zastępuje się pokarm, który jest niezbędny w żywieniu, innymi pokarmami.
Jak długo trwa odczulanie?
Odczulanie trwa od 3 do 5 lat. Zwykle zastrzyki są podawane przez pierwsze 2-3 miesiące co 1-2 tygodnie, a potem co 4-5 tygodni.
Na czym polega odczulanie?
Odczulanie polega na podawaniu wzrastających dawek alergenu aż do dawki maksymalnej, później podawanej jako podtrzymująca dla wywołania w organizmie stanu tolerancji dla tych alergenów. Przypomina to łykanie wzrastających dawek trucizn, by tolerować dawki dla innych śmiertelne.
Jaka jest skuteczność odczulania?
Odczulanie może spowodować trwałe złagodzenie objawów lub ich całkowite ustąpienie. Dzieje się tak u ponad 80% pacjentów uczulonych na pyłki drzew, traw, chwastów. Skuteczność odczulania na roztocza (kurz) jest oceniana na około 50%. Odczulanie na zwierzęta jest mniej skuteczne (poniżej 50%), ale mimo to często jest prowadzone, ponieważ trudno pacjentom zdecydować się na usunięcie z mieszkania członka rodziny.
Skuteczność i bezpieczeństwo odczulania jest w dużym stopniu zależne od tego, kogo kwalifikuje się do odczulania. Ważne są takie czynniki jak: wiek pacjenta, czas trwania choroby, rodzaj objawów, inne przewlekłe choroby towarzyszące (np. nadciśnienie, choroba wieńcowa, nerwica serca) i w związku z tym przyjmowane leki, dotychczasowy przebieg alergii, czynnik, który wywołuje objawy, reakcje na leki itp.
Jakie jest bezpieczeństwo odczulania?
W zastrzykach podajemy coś co nam zwykle szkodzi, w dodatku w miejsce, które normalnie nie ma kontaktu z alergenem (pod skórę). Dlatego:
- czasami pojawia się niewielka reakcja miejscowa (zaczerwienienie, obrzęk, świąd skóry)
- obrzęk bywa dość duży i mogą mu towarzyszyć objawy chorobowe (nieżyt nosa, swędzenie oczu czy astma); nie jest to jednak powodem do przerwania leczenia, konieczna jest wtedy jedynie jego modyfikacja
- leczenie przerywa się, gdy pojawią się poważne reakcje, nawet zagrażające życiu. Takie reakcje zdarzają się bardzo rzadko, bezpośrednio po zastrzyku (zwykle do 20-30 minut). Dlatego odczulanie prowadzone jest w poradniach specjalistycznych przygotowanych na wyżej wymienione zdarzenia, a po zastrzyku trzeba pozostać w gabinecie lekarskim pod obserwacją przez co najmniej 30 minut
Kiedy odczulanie może być niebezpieczne?
Leczenie przerywa się, gdy pojawią się poważne reakcje. Najcięższa z nich to tak zwany wstrząs anafilaktyczny z utratą przytomności włącznie. Typowe objawy to:
- uczucie piekącego bólu, gorąca pod językiem i świąd języka
- pieczenie w jamie ustnej
- świąd i pieczenie stóp i dłoni
- świszczący oddech, skrócenie oddechu
- duszność
- obrzęki
- uogólniona wysypka
Każda niepokojąca zmiana samopoczucia wymaga natychmiastowego zgłoszenia lekarzowi lub pielęgniarce!
Czy mogę się szczepić podczas odczulania, na inne choroby?
Tak, zwykle postępuje się wg zaleceń producenta szczepionek: tydzień po zastrzyku odczulającym przyjmuje się szczepienie. 2 tygodnie po szczepieniu można kontynuować odczulanie. Przy odczulaniu całorocznym, podtrzymującym, gdzie dawki są co 4-5 tygodni, nie zaburza to cyklu odczulania, ani szczepień.
Czy można się odczulać podczas przeziębienia?
Zastrzyki podawane są przy dobrym samopoczuciu pacjenta. W razie gorączki odracza się dawkę do ustąpienia choroby. Inne objawy: duszność, kaszel czy osłabienie należy zgłosić lekarzowi przed szczepieniem.
Od czego zależy wybór: odczulanie doustne czy w zastrzykach?
Historycznie odczulanie w zastrzykach podskórnych ma znacznie dłuższą, ponad 50-letnią tradycję. Najwięcej badań, obserwacji i doświadczeń dotyczy tego typu odczulania.
Odczulanie doustne z udokumentowaną skutecznością potwierdzoną w badaniach to niewiele ponad 10 lat. Stąd dużo więcej pytań związanych z tą formą odczulania. Dodatkowo pacjent sam prowadzi odczulanie, więc nie jest w zasięgu działania lekarza w razie pojawienia się niepokojących objawów. Dlatego to lekarz decyduje o możliwości zastosowania tej formy leczenia.
Czy można mieć dziecko w trakcie odczulania? Czy przerwać odczulanie po zajściu w ciążę?
Odczulanie rozpoczęte przed zajściem w ciążę może być kontynuowane dawką podtrzymującą. Uważa się, że dobrze tolerowana szczepionka nie ma wpływu na ciążę.
Nie należy rozpoczynać odczulania u kobiet w ciąży. Zwiększane początkowo dawki mogą wywołać reakcje niepożądane, co wymagałoby podania leków, które są z zasady przeciwwskazane w ciąży.
Czy odczulanie utrudnia pracę? Czy można prowadzić samochód? Czy można pić alkohol?
U większości pacjentów odczulanie nie wpływa na normalny tryb życia. Jednak u części pacjentów występuje uczucie zmęczenia, a nawet osłabienia. Dlatego nie zaleca się w ciągu 12 godzin intensywnych wysiłków fizycznych, alkoholu, sauny, gorących kąpieli. Lepiej unikać dłuższej jazdy samochodem bezpośrednio po odczulaniu.
Jaki jest koszt odczulania?
Orientacyjny koszt 1 opakowania samej szczepionki kupowanej w aptece to 100-180 zł (w zależności od schematu i wielkości opakowań). Koszt roczny przy 50% refundacji wynosi około 400PLN. Odczulanie na zwierzęta nie jest refundowane, więc koszt jest dwukrotnie wyższy.
Dodatkowy koszt to zastrzyk odczulający. Jego koszt zależy od rodzaju ubezpieczenia i tzw. kosztów transakcyjnych. W Warszawie prywatnie cena wynosi przeciętnie od 40 do 60 PLN za zastrzyk. W NFZ odczulanie jest bezpłatne.
Spóźniłem się o miesiąc na kolejną dawkę. Czy muszę zaczynać od nowa?
Nie, zazwyczaj w takiej sytuacji podaje się mniejszą dawkę i stopniowo ją zwiększa. O dalszym postępowaniu decyduje lekarz prowadzący w oparciu o zalecenia producenta szczepionki (ulotka leku).